Skandynawskie wpływy kulturowe w Wolinie (IX-XI wiek) – Joanna Wojtkowiak

Opis

Joanna Wojtkowiak „Skandynawskie wpływy kulturowe w Wolinie (IX-XI wiek)”

Autorka podjęła próbę wyjścia z zaklętego kręgu apriorycznych interpretacji archeologicznych artefaktów przez wykorzystanie antropologicznej perspektywy w ich interpretacji. Położyła szczególny nacisk na analizę odnalezionych przedmiotów osobistych, a więc intymnie związanych z właścicielem, a przez to z największym prawdopodobieństwem zgodnych z jego przynależnością kulturową. To założenie, wsparte starannie dobraną literaturą, pozwoliło jej w sposób dużo bardziej przekonujący niż dotąd zasygnalizować obecność Skandynawów nie tylko jako przybyszów odwiedzających Wolin w trakcie podróży kupieckich, ale także jako mieszkańców osady. Opierając się na typach relacji między społecznością dominującą i przybywającą z zewnątrz, Autorka wskazała na wieloetapowość dziejów Wolina: od etapu konfliktu między społecznością miejscową i Skandynawami, przez „pluralizm etniczny” obejmujący separujących się od siebie przedstawicieli różnych kultur, do swoistego połączenia ich kultur umożliwiającego określenie Wolina jako specyficznego ośrodka kulturowego, położonego w szeroko rozumianej „strefie nadbałtyckiej”.

Z opinii prof. dr. hab. Przemysława Wiszewskiego

Spis treści

Przedmowa / 7

Rozdział 1. Założenia metodologiczne / 11
1.1. Kultura a tożsamość kulturowa / 11
1.1.1. Czym jest kultura? Przedmiot badań historycznej antropologii kulturowej / 11
1.1.2. Tożsamość kulturowa / 13
1.1.3. Kultura materialna z perspektywy archeologii a tożsamość kulturowa / 15
1.2. Import a przedmiot osobisty / 18
1.2.1. Teoria „importu wczesnofeudalnego” Jana Żaka / 18
1.2.2. Znaleziska przedmiotów osobistych jako wyznaczniki tożsamości kulturowej / 25

Rozdział 2. Wolin na tle osadnictwa słowiańskiego i skandynawskiego / 29
2.1. Osadnictwo skandynawskie / 31
2.1.1. Długie domy / 31
2.1.2. Osady o handlowym charakterze na obszarach obj¶tych intensywnymi kontaktami handlowymi i kulturowymi ze Skandynawią / 33
2.2. Osadnictwo słowiańskie / 35
2.2.1. Osady otwarte / 36
2.2.2. Osady obronne / 38
2.3. Osadnictwo na Pomorzu / 39
2.3.1. Osady otwarte / 40
2.3.2. Osady obronne / 41
2.4. Rozplanowanie przestrzenne i rozwój urbanizacyjny Wolina / 43
2.4.1. Wolin / 44
2.4.2. Srebrne Wzgórze i Ogrody / 51
2.5. Wolin – „bardziej słowiański czy bardziej bałtyck?” / 55

Rozdział 3. Przedmioty osobiste a kulturowa tożsamość ich posiadaczy / 59
3.1. Ozdoby / 60
3.1.1. Wczesnośredniowieczne skarby złomu srebrnego / 61
3.1.2. Thorhammerringi a zawieszki w kształcie młotów Thora / 70
3.1.3. Brązowe trzewiki pochew mieczy z przedstawieniami sylwetek ptaka w układzie heraldycznym / 75
3.2. Ornamentowane przedmioty z drewna / 78
3.2.1. Drewniane bożki wolińskie / 81
3.3. Wyroby z kości i poroża / 85
3.3.1. Grzebienie / 85
3.3.1.1. Kulturowe wpływy kręgu skandynawskiego i franko-fryzyjskiego na ornamentykę grzebieni wolińskich / 87
3.3.1.2. Grzebienie ze stylizowanymi głowami zwierzęcymi / 91
3.3.2. Inne wyroby z poroża i kości / 97
3.4. Tożsamość kulturowa Wolinian na podstawie analizowanych zabytków / 98

Rozdział 4. Poszukiwania tożsamości kulturowej mieszkańców wczesnośredniowiecznego Wolina w źródłach pisanych / 105
4.1. Źródła łacińskie / 106
4.2. Źródła arabskie / 110
4.3. Źródła skandynawskie / 113
4.4. Obraz w źródłach pisanych / 117

Zakończenie / 123
Bibliografia / 135
Summary / 147
Ryciny / 151

Miejsce wydania: Wrocław
Data wydania: 2012
Wydanie: pierwsze
Język: polski, streszczenie w języku angielskim
Liczba stron: 162
Format: A5
Oprawa: miękka
ISBN: 978-83-935760-3-6
Wydawca: Wydawnictwo Chronicon