Mit słowiański – Jan Stachniuk

Opis

Jan Stachniuk „Mit słowiański”

„Mit słowiański” pisany był w latach 1939 – 1941, a więc w okresie okupacji, kiedy to powszechne były nastroje zwątpienia. Na przekór temu Stachniuk kreśli wspaniałą wizję nowej kultury, którą zapoczątkują narody słowiańskie, jako najbardziej kompetentne, ze względu na swoje doświadczenia historyczne. Dziś, kiedy zastanawianie się nad przyszłością kultury staje się pilne i powszechne, książka ta zjawia się jako ważny głos w tym nowym obszarze zainteresowań człowieka, zmuszonego do myślenia kategoriami globalnymi.

Cytaty:

Przedmit sławski dochował się u nas w drobnych ułamkach. (…) Zestawiając to, co zachowało się jako blade, osłabione roślinki, z ułamkami historycznego przedmitu Sławów, jesteśmy zdolni zrekonstruować główny jego zrąb.

Historia pcha nas ku tej syntezie, nigdzie niepokój wewnętrzny nie jest tak przejmujący, życie bardziej pozbawione złud, niż u nas. Czujemy, iż paląca problematyka człowieczeństwa musi być u nas rozwiązana, gdyż wobec niej twarzą w twarz najbardziej bezpośrednio stajemy.

Mit heroicznej wspólnoty tworzącej Sławii jest otworzeniem drogi dla przejawiania się emocji religijnych Sławów. W koncepcji artystycznej i religijnej istota humanistyczna człowieka zostaje totalnie wessana do organizmu wyższego rzędu, jakim jest mit zadrużny. Poprzez religię zadrużną zostaje zbudzona, wydobyta na powierzchnię istota humanistyczna w Sławach, by następnie na podobieństwo elementu siły kosmicznej przerzucić się na wał stającego się podmiotu świata. Poprzez sztukę zadrużną wola tworzycielska, rozczłonkowana na pojedyncze, przestrzennie oddzielone indywidua, zgrywa się w celowo działającą całość organiczną.

O autorze:
Jana Stachniuka można by zaliczyć do nurtu nowożytnej humanistyki, gdyby nie fakt, że stworzony przez niego system filozoficzny – kulturalizm jest na tyle spójną i wyczerpującą koncepcją, iż wykracza poza możliwość zaszeregowania jej do czegokolwiek – jest początkiem nowego spojrzenia na świat, człowieka i jego roli w świecie. Skojarzenie z nowożytnym humanizmem dotyczy zatem tylko podjęcia wyzwania tego kierunku i wypełnienia jego postulatów w miarę kompletną treścią.
Droga rozwoju myśli Jana Stachniuka rozpoczyna się buntem przeciwko marazmowi polskiego życia. Poszukiwanie przyczyn naszej niewydolności we wszystkich dziedzinach życia zbiorowego doprowadza go do odkrycia, w jaki sposób panująca w społeczeństwie ideologia kształtuje jego instytucje kulturowe i jakie są tego skutki. Doprowadziło to do sformułowania oryginalnej teorii kultury obejmującej zarówno możliwości rozpatrywania rozwoju jak i schorzeń kultury.
Jan Stachniuk urodził się w 13 stycznia 1905 r. w Kowlu na Wołyniu. Działalność publiczną rozpoczął w Poznaniu, gdzie od 1927 r. studiował w Wyższej Szkole Handlowej. Działał tam w Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Tam też opublikował pierwsze książki: „Kolektywizm a naród” (1933) i „Heroiczna wspólnota narodu” (1935). Od 1937 wydawał w Warszawie miesięcznik „Zadruga”, który dał początek ruchowi ideowemu o tej samej nazwie. W 1939 r. w Warszawie wyszły dwie książki Stachniuka „Państwo a gospodarstwo” i „Dzieje bez dziejów”. W czasie wojny Stachniuk był inspiratorem ideowym Stronnictwa Zrywu Narodowego i Kadry Polski Niepodległej. Nakładem Zrywu wydał w 1943 r. „Zagadnienie totalizmu”. W Powstaniu Warszawskim walczył jako szeregowiec i został ranny. Po wojnie nie udało się wznowić miesięcznika Zadruga, ale zanim stalinowcy objęli pełnię władzy, udało się wydać trzy książki: „Walka o zasady”, „Człowieczeństwo i kultura” i „Wspakultura”. W r. 1949 Stachniuk został aresztowany i skazany na śmierć w pokazowym procesie politycznym. Wyrok jednak nie został wykonany i wyszedł na wolność w 1955 r., lecz nie był zdolny do jakiejkolwiek pracy. Zmarł 14 sierpnia 1963 r. w Warszawie, gdzie został pochowany na cmentarzu na Powązkach.

Zadruga była ruchem społeczno kulturowym skupionym wokół czasopisma o tej nazwie wydawanego Warszawie w latach 1937 – 1939. Ideologia ruchu postulowała przeobrażenie mentalności Polaków (a później wszystkich Słowian) z chrześcijańskiej na właściwą dla nich, panteistyczną. Taką była ona przed narzuceniem nam chrześcijaństwa, stąd też sama nazwa Zadruga nawiązuje do organizacji plemiennej dawnych Słowian. Pomimo szczupłości grupy, Zadrużanie pozostawili po sobie spory dorobek pisarski, który po zniesieniu cenzury doczekał się poważniejszych analiz naukowych, oraz stał się inspiracją dla współczesnych prądów społeczno kulturowych.

W ramach serii „Książnica Zadrugi” wydanej przez Wydawnictwo Toporzeł w Słowiańskim sklepie prezentujemy również inne tytuły:

Jan Stachniuk „Chrześcijaństwo a ludzkość”
Jan Stachniuk „Droga rewolucji kulturowej w Polsce”
Antoni Wacyk „Kultura bezdziejów”
Antoni Wacyk „Mit polski – Zadruga” (591)
Antoni Wacyk „Filozofia polska – Zadruga” (592)
Antoni Wacyk „Na pohybel katolictwu – Zadruga” (593)
Antoni Wacyk „O polski charakter narodowy – Zadruga” (594)

Miejsce wydania: Wrocław
Rok wydania: 2006
Język: polski
Liczba stron: 176
Format: A5
Oprawa: miękka
ISBN: 83-85559-29-9
Wydawca: Wydawnictwo Toporzeł