Droga rewolucji kulturowej w Polsce – Jan Stachniuk

Opis

Jan Stachniuk „Droga rewolucji kulturowej w Polsce”

„Droga rewolucji kulturowej w Polsce” jest ostatnią książką napisaną przez Autora, jest więc pozycją najbardziej dojrzałą. Stachniuk wiedział już, że tej książki nie uda mu się wydać. Pisał dla potomnych. Mamy więc w niej swobodę wypowiedzi i dosadność określeń, z jakich musiałby zrezygnować przedstawiając tekst stalinowskiej cenzurze.

Poruszane problemy nie straciły nic na aktualności, pomimo że od napisania do wydania minęło ponad pół wieku.

Cytaty:

Wielkie rewolucje społeczne znamionowały się przewagą momentów techniki społecznej. Główne zagadnienie sprowadzało się do tego: jak zorganizować już istniejące siły rewolucyjne, a więc masy wyznawców pewnych ideałów ustrojowo-społecznych, jak usynchronizować ruch z siłami, dającymi się wykorzystać do akcji, by przełamać opór panującego ustroju i warstw, trzymających aparat państwowy w swym ręku. Podstawą był tu zawsze typ umysłowości masowej, już gotowej, uformowanej przez samorzutne procesy historii. (…)

Problemat nasz jest zupełnie inny. Nie mamy do kogo apelować, gdyż samotok polakatolicki poprzez swoją ideomatrycę wytwarza umysłowość, do której humanizm nie ma dostępu. Operować możemy nielicznymi zespołami wybitnych indywidualności, które mają jako zadanie przeistoczyć dopiero ideomatrycę tak, by w ostatecznym wyniku rodzić się począł humanistyczny typ umysłowości.

Chybione dzieło narodu polskiego ostatnich dwu wieków składa się z pracowitych, lecz wycelowanych w pustkę reform szkolnych, organizacyjnych, społecznych, wojskowych; takimż chybionym kierunkiem pracy zbiorowej były wszystkie wysiłki umysłowe, precyzyjnie ustalające „przyczyny” upadku Polski przez cały okres niewoli; ogromną pozycję zajmuje potężny garb, hodowany pieczołowicie przez naród w postaci „wielkiej” poezji romantycznej z jej wieszczami i mistrzami.

O autorze:
Jana Stachniuka można by zaliczyć do nurtu nowożytnej humanistyki, gdyby nie fakt, że stworzony przez niego system filozoficzny – kulturalizm jest na tyle spójną i wyczerpującą koncepcją, iż wykracza poza możliwość zaszeregowania jej do czegokolwiek – jest początkiem nowego spojrzenia na świat, człowieka i jego roli w świecie. Skojarzenie z nowożytnym humanizmem dotyczy zatem tylko podjęcia wyzwania tego kierunku i wypełnienia jego postulatów w miarę kompletną treścią.
Droga rozwoju myśli Jana Stachniuka rozpoczyna się buntem przeciwko marazmowi polskiego życia. Poszukiwanie przyczyn naszej niewydolności we wszystkich dziedzinach życia zbiorowego doprowadza go do odkrycia, w jaki sposób panująca w społeczeństwie ideologia kształtuje jego instytucje kulturowe i jakie są tego skutki. Doprowadziło to do sformułowania oryginalnej teorii kultury obejmującej zarówno możliwości rozpatrywania rozwoju jak i schorzeń kultury.
Jan Stachniuk urodził się w 13 stycznia 1905 r. w Kowlu na Wołyniu. Działalność publiczną rozpoczął w Poznaniu, gdzie od 1927 r. studiował w Wyższej Szkole Handlowej. Działał tam w Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Tam też opublikował pierwsze książki: „Kolektywizm a naród” (1933) i „Heroiczna wspólnota narodu” (1935). Od 1937 wydawał w Warszawie miesięcznik „Zadruga”, który dał początek ruchowi ideowemu o tej samej nazwie. W 1939 r. w Warszawie wyszły dwie książki Stachniuka „Państwo a gospodarstwo” i „Dzieje bez dziejów”. W czasie wojny Stachniuk był inspiratorem ideowym Stronnictwa Zrywu Narodowego i Kadry Polski Niepodległej. Nakładem Zrywu wydał w 1943 r. „Zagadnienie totalizmu”. W Powstaniu Warszawskim walczył jako szeregowiec i został ranny. Po wojnie nie udało się wznowić miesięcznika Zadruga, ale zanim stalinowcy objęli pełnię władzy, udało się wydać trzy książki: „Walka o zasady”, „Człowieczeństwo i kultura” i „Wspakultura”. W r. 1949 Stachniuk został aresztowany i skazany na śmierć w pokazowym procesie politycznym. Wyrok jednak nie został wykonany i wyszedł na wolność w 1955 r., lecz nie był zdolny do jakiejkolwiek pracy. Zmarł 14 sierpnia 1963 r. w Warszawie, gdzie został pochowany na cmentarzu na Powązkach.

Zadruga była ruchem społeczno kulturowym skupionym wokół czasopisma o tej nazwie wydawanego Warszawie w latach 1937 – 1939. Ideologia ruchu postulowała przeobrażenie mentalności Polaków (a później wszystkich Słowian) z chrześcijańskiej na właściwą dla nich, panteistyczną. Taką była ona przed narzuceniem nam chrześcijaństwa, stąd też sama nazwa Zadruga nawiązuje do organizacji plemiennej dawnych Słowian. Pomimo szczupłości grupy, Zadrużanie pozostawili po sobie spory dorobek pisarski, który po zniesieniu cenzury doczekał się poważniejszych analiz naukowych, oraz stał się inspiracją dla współczesnych prądów społeczno kulturowych.

W ramach serii „Książnica Zadrugi” wydanej przez Wydawnictwo Toporzeł w Słowiańskim sklepie prezentujemy również inne tytuły:

Jan Stachniuk „Chrześcijaństwo a ludzkość”
Jan Stachniuk „Mit słowiański”
Antoni Wacyk „Kultura bezdziejów”
Antoni Wacyk „Mit polski – Zadruga” (591)
Antoni Wacyk „Filozofia polska – Zadruga” (592)
Antoni Wacyk „Na pohybel katolictwu – Zadruga” (593)
Antoni Wacyk „O polski charakter narodowy – Zadruga” (594)

Miejsce wydania: Wrocław
Rok wydania: 2006
Język: polski
Liczba stron: 160
Format: A5
Oprawa: miękka
ISBN: 83-85559-28-0
Wydawca: Wydawnictwo Toporzeł