Zawichost we wczesnym średniowieczu – Przemysław Urbańczyk, Stanisław Tabaczyński, Dariusz Wyczółkowski (red.)

Opis

„Zawichost we wczesnym średniowieczu”
Seria: Origines Polonorum, tom XII
Redaktor naukowy serii: Przemysław Urbańczyk
Redakcja: Stanisław Tabaczyński, Dariusz Wyczółkowski

Zawichost to ośrodek, który zgodnie z późnośredniowieczną tradycją, odnotowaną przez Jana Długosza, uznawano za czołowy na Sandomierszczyźnie – caput terrae Sandomiriensis. W historiografii powraca myśl, iż tu właśnie należy szukać zalążków struktury politycznej i kościelnej, która stanie się później podstawą tożsamości ziemi sandomierskiej.

W badaniach nad początkami i rozwojem Zawichostu, zainicjowanych i prowadzonych od lat 50. XX w. przez Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, kontynuowanych w latach 1994–1999 jako prace Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, w sposób niezwykle sugestywny zaistniało harmonijne, efektywne współdziałanie między badaczami reprezentującymi różne specjalności. Udało się przy tym skłonić do współpracy wybitnych specjalistów, nie tylko archeologów i historyków, ale również geologów i geomorfologów czwartorzędu, geofizyków, antropologów, historyków architektury. Kluczową rolę w badaniach odegrały wyniki prac wykopaliskowych, które, przynosząc wiele niezwykłych odkryć, umożliwiły weryfikację wcześniejszych ustaleń.

Efektem wieloletnich prac jest tom “Zawichost we wczesnym średniowieczu” – monografia prezentująca stan badań ośrodka zawichojskiego wraz z obecną ich aktualizacją.

Origines Polonorum to wieloletni program wydawniczy, którego celem jest opublikowanie serii monografii, będącą rezultatem zrealizowanego w latach 1999-2004 projektu badawczego Komitetu Badań Naukowych „Ziemie polskie na przełomie tysiącleci”, który koordynował IAE PAN.

Spis treści

O autorach – 9
Wprowadzenie – 15
1. Słowo wstępne (Eleonora Tabaczyńska , Stanisław Tabaczyński) – 15
2. Zawichost – dzieje badań (Dariusz Wyczółkowski) – 21
3. Sposób prowadzenia prac (Dariusz Wyczółkowski) – 31

Historia Zawichostu – dotychczasowe ustalenia – 35
I. Zawichost we wcześniejszym średniowieczu (Tadeusz Lalik) – 37
II. Osady służebne pod Sandomierzem i Zawichostem (Leszek P. Słupecki) – 47
III. Bitwa pod Zawichostem, niedziela 19 czerwca 1205 (Leszek P. Słupecki) – 57
IV. Bitwa pod Zawichostem w świetle źródeł przeddługoszowych – próba nowego spojrzenia (Karol Kollinger) – 65
V. Wokół lokacji Sandomierza i Zawichostu (Roman Chyła) – 77
VI. Sieć parafialna zaplecza Zawichostu (Dariusz Wyczółkowski) – 87
VII. Kult świętego Maurycego i Legionu Tebańskiego w Zawichoście (Teresa Dunin-Wąsowicz) – 95

Topografia Zawichostu – 99
VIII. Geologiczne i geomorfologiczne warunki rozwoju zespołu osadniczego na Wzgórzu Zawichojskim (Henryk Maruszczak) – 101
IX. Wybrane zagadnienia topografii średniowiecznego Zawichostu (Jolanta Nogaj-Chachaj) – 115
X. Topografia Zawichostu do czasu lokacji. Z perspektywy archeologii (Dariusz Wyczółkowski) – 123

Badania wokół kościoła Św. Maurycego – 147
XI. Rozpoznanie geofizyczne rejonu skarpy wiślanej w pobliżu kościoła Wniebowzięcia NMP w Zawichoście (Krzysztof Misiewicz) – 149
XII. Stratygrafia stanowiska „NMP” z reliktami tetrakonchosu (Stanisław Tabaczyński, Dariusz Wyczółkowski, Dorota Cyngot) – 157
XIII. Chronologia stanowiska „NMP” (Dariusz Wyczółkowski) – 163
XIII.1. Fazy użytkowania terenu – 163
XIII.2. Datowanie materiałów związanych z budową kościoła i użytkowaniem cmentarzyska metodą C14 – 175
XIV. Tetrakonchos w Zawichoście (pod wezwaniem św. Maurycego?): analiza reliktów, problem rekonstrukcji i genezy formy (Teresa Rodzińska-Chorąży) – 181
XV. Niektóre rezultaty badań petroarcheologicznych skalnego materiału budowlanego kościoła pw. św. Maurycego w Zawichoście (Janusz Skoczylas, Leonard Jochemczyk) – 209
XVI. Cmentarzysko przy kościele Świętego Maurycego w Zawichoście. Uwagi wstępne (Dariusz Wyczółkowski) – 217
XVII. A naliza ludzkich szczątków kostnych z cmentarzyska przy kościele św. Maurycego w Zawichoście (Janusz Piontek) – 231
XVIII. Przypadki patologii kośćca ludności z cmentarzyska w Zawichoście (Wanda Kozak-Zychman, Ewa Pilarska) – 245
XIX. Ceramika ze stanowiska przy kościele św. Maurycego w Zawichoście (Krzysztof Tomczak) – 251
XX. Zabytki wydzielone ze stanowiska przy kościele św. Maurycego w Zawichoście (Monika Komuda) – 285
XXI. Wyniki badań nad wczesnośredniowiecznymi fragmentami tkanin z Zawichostu z grobu 314 (Agnieszka Bełcikowska-Bramowicz) – 305

Badania w pobliżu kościoła św. Jana Chrzciciela – 307
XXII. Stanowisko „Św. Jan”, wykop „Sad”. Badania weryfikacyjne w 1996 r. (Mariusz Wyczółkowski) – 309
XXIII. Ceramika ze stanowiska przy kościele św. Jana Chrzciciela (Joanna Lange-Kostrzewa) – 315
XXIV. Zabytki wydzielone ze stanowiska przy kościele św. Jana Chrzciciela (Monika Komuda) – 331

“Caput terrae Sandomiriensis” – 335
XXV. Zawichost – ,,caput terrae Sandomiriensis”? ( Eleonora Tabaczyńska, Stanisław Tabaczyński) – 337

Summary – 353
Bibliografia – 375
Indeksy – 399
Indeks osób – 399
Indeks geograficzny i etniczny – 409
Spis rycin i tabel w tomie – 419
Spis rycin i tabel na płycie CD – 435

Tytuł: Zawichost we wczesnym średniowieczu
Seria: Origines Polonorum, tom XII
Redaktor: Stanisław Tabaczyński, Dariusz Wyczółkowski
Współpraca redakcyjna: Dorota Cyngot
Redaktor naukowy serii: Przemysław Urbańczyk
Opracowanie graficzne: Zenon Porada
Na okładce: widok Zawichostu od strony wschodniej (fot. A. Kędzierski) oraz rekonstrukcja bryły tetrakonchosu w Zawichoście (oprac. T. Rodzińska-Chorąży, rys. M. Rosół, M. Pollak)
Miejsce: Warszawa
Rok wydania: 2018
Język: polski, streszczenia w języku angielskim
Liczba stron: 440 + CD
Format: A4
Okładka: twarda
ISBN: 978-83-949882-6-5
Wydawca: Instytut Archeologii i Etnologii PAN