Międzyrzecz. Gród i zamek w wiekach IX-XIV – Przemysław Urbańczyk, Stanisław Kurnatowski (red.)

Opis

„Międzyrzecz. Gród i Zamek w wiekach IX-XIV. Wyniki prac wykopaliskowych z lat 1954-1961”

Seria: Origines Polonorum, tom VIII
Redaktor naukowy serii: Przemysław Urbańczyk
Redakcja: Stanisław Kurnatowski

Badania Międzyrzecza, ważnego ośrodka na zachodnich rubieżach państwa Piastów, w Ziemi Lubuskiej, dostarczyły materiałów archeologicznych dla obserwacji pełnego cyklu przemian wczesnośredniowiecznego grodu: od lokalnego gródka przedpaństwowego, poprzez kolejne fazy funkcjonowania tam prowincjonalnego ośrodka kasztelańskiego w ramach ustroju prawa książęcego, aż do okresu schyłkowego, spowodowanego zmianą warunków gospodarczo-społecznych i prawnych późnego średniowiecza. Praca „Międzyrzecz. Gród i zamek w wiekach IX-XIV” przedstawia rezultaty badań wykopaliskowych w Międzyrzeczu z lat 1954-1961: obiekt i jego dzieje, prace terenowe i gabinetowe, stosowane w nich metody, warstwy grodu, podgrodzia i zamku, poszczególne rodzaje znalezisk, zasiedlenie okolic Międzyrzecza we wczesnym i późnym średniowieczu, próbę ustalenia lokalizacji klasztoru Pięciu Braci Męczenników. Na przykładzie niektórych stron ówczesnego życia codziennego, obserwowanych w tego rodzaju ośrodku w dłuższej perspektywie czasowej, wyraźnie rysuje się doniosłość przemian kulturowych, przez jakie przechodziło państwo ostatnich Piastów – przełomu o podobnym znaczeniu, jak lepiej udokumentowany wczesnopiastowski.

Origines Polonorum to wieloletni program wydawniczy, którego celem jest opublikowanie serii monografii, będącą rezultatem zrealizowanego w latach 1999-2004 projektu badawczego Komitetu Badań Naukowych „Ziemie polskie na przełomie tysiącleci”, który koordynował IAE PAN.

Spis treści

O autorach

Wstęp – Stanisław Kurnatowski

I. Charakterystyka stanowiska i prowadzonych tam badań – Stanisław Kurnatowski
I.1. Dzieje Międzyrzecza w świetle źródeł pisanych
I.2. Położenie badanego obiektu
I.3. Badania terenowe
I.4. Metody eksploracji i dokumentacji
I.5. Opracowywanie materiałów z prac wykopaliskowych

II. Gród i podgrodzie wczesnośredniowieczne – Beata Banach, Iwona Chrzanowska-Wawrzyniak, Bogdan Kościński, Stanisław Kurnatowski , Alina Urbańska-Łosińska , Kinga Zamelska-Monczak
II.1. Pierwotne ukształtowanie terenu
II.2. Wczesnośredniowieczne fazy osadnicze wnętrza grodu. Fazy: I–IX
II.3. Wczesnośredniowieczne fazy osadnicze podgrodzia. Fazy: I–IV
II.4. Umocnienia grodu i podgrodzia

III. Gród i zamek późnośredniowieczny – Beata Banach, Stanisław Kurnatowski , Alina Urbańska-Łosińska , Kinga Zamelska-Monczak
III.1. Późnośredniowieczne fazy osadnicze wnętrza grodu. Fazy: X–XI
III.2. Faza osadnicza z czasów budowy zamku murowanego. Faza XII
III.3. Najstarsza faza osadnicza wnętrza zamku. Faza XIII

IV. Analiza materiałów archeologicznych i bioarcheologicznych
IV.1. Ceramika naczyniowa z faz wczesnośredniowiecznych – podsumowanie – Kinga Zamelska-Monczak
IV.2. Zabytki wydzielone z warstw wczesnośredniowiecznych grodu i podgrodzia (stan. 1 i 1a) – Beata Banach
IV.3. Analiza ceramiki naczyniowej z późnośredniowiecznych faz osadniczych – Kinga Zamelska-Monczak
IV.4. Zabytki wydzielone z warstw późnośredniowiecznych – Beata Banach
IV.5. Monety z międzyrzeckiego grodziska-zamczyska – na nowo – Tadeusz Szczurek
IV.6. Pozostałości średniowiecznych pracowni szklarskich – Joanna Sawicka
IV.7. Wojownik z wczesnośredniowiecznego Międzyrzecza – Judyta J. Gładykowska-Rzeczycka
IV.8. Analiza porównawcza czaszki oraz przyżyciowej wysokości ciała wojownika z Międzyrzecza – Tomasz Kozłowski
IV.9. Gospodarka zwierzętami w czasach rozwoju grodu i zamku w Międzyrzeczu na podstawie badań archeozoologicznych średniowiecznych szczątków ze stanowiska nr 1 – Marzena Makowiecka, Daniel Makowiecki
IV.10. Identyfikacja zoologiczna przedmiotów z kości i poroża, odkrytych w Międzyrzeczu w warstwach grodziska (stan. 1) i podgrodzia (stan. 1a) – Marzena Makowiecka, Daniel Makowiecki
IV.11. Szczątki roślinne z wczesnośredniowiecznych faz osadniczych (I–IX) grodu w Międzyrzeczu (stan. 1) – Andrzej Dzięczkowski
IV.12. Źródła archeobotaniczne z faz późnośredniowiecznych (X–XIII) w Międzyrzeczu, stan. 1 – Joanna Koszałka
IV.13. Wyniki datowania radiowęglowego materiału archeologicznego z grodu w Międzyrzeczu i z jego najbliższej okolicy – Tomasz Goslar

V. Międzyrzecz i okolice w średniowieczu (VI–XV w.) – w świetle dawnych i najnowszych badań archeologicznych – Agnieszka Indycka, Tadeusz Łaszkiewicz
V.1. Badania okolic Międzyrzecza
V.2. Badania na terenie miasta Międzyrzecza
V.3. Ciekawsze wyniki badań stanowisk wczesnośredniowiecznych w okolicy Międzyrzecza
V.4. Wykaz stanowisk archeologicznych w okolicy Międzyrzecza z okresu średniowiecza (VI–XV w.)

VI. Ogólne omówienie wyników badań – Stanisław Kurnatowski
VI.1. Wczesnośredniowieczne fazy osadnicze grodu i podgrodzia
VI.2. Charakterystyka przemian grodu we wczesnym średniowieczu
VI.3. Późnośredniowieczne fazy osadnicze grodu i zamku
VI.4. Późnośredniowieczne przemiany ośrodka międzyrzeckiego

Bibliografia
Summary – Stanisław Kurnatowski
Indeks osób
Indeks nazw geograficznych i etnicznych
Spis rycin
Spis tabel

Dane szczegółowe:

Tytuł: Międzyrzecz. Gród i zamek w wiekach IX-XIV. Wyniki prac wykopaliskowych z lat 1954-1961
Seria: Origines Polonorum, tom VIII
Redaktor: Stanisław Kurnatowski
Redaktor naukowy serii: Przemysław Urbańczyk
Rok wydania: 2015
Język: polski, streszczenia w języku angielskim
Liczba stron: 570 + CD
Format: A4
Okładka: twarda
ISBN: 978-83-63760-49-6
Wydawca: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Wydawnictwo Trio